Đền Trinh Hưởng thuộc xã Thiên Hương, Thuỷ Nguyên, Hải Phòng. Đền thờ 3 anh em đồng sinh họ Đào - những người con của quê hương có nhiều công lao phò tá triều đình, đánh giặc giữ nước là Đào Tế, Đào Lai và Đào Độ.

Theo thần phả lưu giữ tại đền do Đông các đại học sĩ Nguyễn Bính phụng soạn thảo vào triều Lê Anh Tông, niên hiệu Hồng Phúc năm thứ nhất (1572), cho ta biết một số nét khái quát về thân thế, sự nghiệp của 3 ông như sau:

Đào Tế, Đào Lai, Đào Độ sinh ngày 17 tháng 2 năm Bính Ngọ (966) tại làng Trinh Hưởng, huyện Thuỷ Đường, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương (nay là thôn Trinh Hưởng, xã Thiên Hương, huyện Thuỷ Nguyên, thành phố Hải Phòng) trong một gia đình danh giá nổi tiếng của vùng, lớn lên giữa đất nước loạn lạc, chia cắt bởi “ thập nhị sứ quân” làm cho nhân dân  khổ cực, đất nước suy tàn .

Vua Đinh Bộ Lĩnh (người Hoa Lư, Ninh Bình) dấy binh dẹp loạn 12 sứ quân,  thống nhất được quốc gia về một mối. 3 anh em họ Đào đầu quân phò tá vua Đinh, mang tài sức, hết lòng phò vua, giúp nước và được nhà vua sắc phong chức tước quan trọng.

Năm 981, khi nhà Tiền Lê mới thành lập, quân Tống ồ ạt xâm lấn biên cương, 3 vị tướng họ Đào vâng lệnh Lê Hoàn thống lĩnh quân thuỷ bộ chiến đấu với giặc ở đất Bàng Châu. Qua vài lần giao chiến quyết liệt, quân Tống khiếp sợ rút lui, đất nước thanh bình trở lại. Sau này 3 anh em cùng mất một ngày (2/12) tại quê nhà.

Để tưởng nhớ công đức của các ông đối với quê hương đất nước, dân làng Trinh hưởng xây dựng ngôi đền chung thờ 3 ông tại địa phương hiện nay. Dần dần họ Đào cũng như dân cư địa phương thêm đông đúc, xóm làng mở rộng.

Trinh Hưởng được chi làm 3 giáp: giáp Cả, giáp Bắc và giáp Đoài. Giáp Cả thờ Đào Tế (anh cả) tại ngôi đền cổ, giáp Bắc xây dựng đền Bắc thờ Đào Lai ( thứ 2), còn giáp Đoài lập đền thờ em út Đào Độ. Sau đó, nhân dân làng Trinh Hưởng xây dựng một ngôi đình chung của mình tôn thờ 3 vị họ Đào làm thành hoàng song hành với 3 ngôi đền thờ 3 vị ở 3 giáp.

Tuy nhiên, trải qua thời gian cùng hậu quả của những cuộc chiến tranh chống đế quốc, nhiều công trình kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng xưa của Trinh Hưởng bị tàn phá, hư hỏng nặng. Công trình cổ duy nhất còn lại là ngôi đền Cả, nên làng đã rước toàn bộ tượng, đồ thờ của đền Bắc, đền Đoài về đây thờ phụng.

Như vậy, đền Trinh Hưởng trở lại với vai trò khởi thủy của mình là tưởng niệm, ghi nhớ công đức 3 vị tướng đồng sinh họ Đào của quê hương. Đây là một di tích lịch sử về cuộc kháng chiến chống xâm lược Tống ( thế kỷ thứ X) của nhân dân ta tại Hải Phòng.

Đền Trinh Hưởng dựng trên dải đất phía Tây Nam xã Thiên Hương, ẩn mình dưới bóng đa cổ thụ quanh năm xanh tốt. Đền kiến trúc theo kiểu chữ   “ Đinh” với 5 gian tiền đường và 3 gian hậu cung, mặt trước quay về hướng Đông Nam, hệ thống cửa gỗ chạy suốt 3 gian trung tâm tiền đường theo thức “ Thượng song hạ bản”.

Cùng với giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật, nội thất đền bài trí một cách lộng lẫy gồm: hoành phi, câu đối, long đình, bát bửu, tượng thánh...Đáng chú ý trong bộ sưu tập này là 3 cỗ kiệu bát cống của 3 ngôi đền xưa, riêng chiếc kiệu rồng của đền Cả có kích thước khá lớn; cao 1,2m, dài 3,34m, rộng 2,46m, toàn thân kiệu chạm nổi 24 con rồng lớn nhỏ khác nhau (chưa kể họa tiết hoa lá cách điệu hình rồng tháp).

Bờm của các con rồng trên được thể hiện bằng các đao mác mảnh, bay về phái sau, tạo cảm giác nhẹ nhàng, mảnh mai cho kiệu. Căn cứ vào phong cách thể hiện của chiếc kiệu chủ yếu là đao mác, các nhà nghiên cứu đánh giá đây là một cổ vật quý, hình thức đẹp, mang phong cách nghệ thuật cuối thế kỷ thứ XVIII đầu thế kỷ XIX.

Đền Trinh Hưởng không chỉ là nơi bảo tồn những di sản nghệ thuật quý mà còn là nơi lưu giữa di sản văn hóa cổ truyền tốt đẹp của ông cha. Do vậy, đền được Nhà nước xếp hạng năm 1991.

Lễ hội đền Trinh Hưởng ở Hải Phòng

Lễ hội đền Trinh Hưởng là một trong những lễ hội đặc sắc nhất được tổ chức tại phía Tây xã Thiên Hương huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng. Lễ hội được dân làng tổ chức từ ngày 11 – 13 tháng Giêng hàng năm.

Lễ hội đền Trinh Hưởng được tổ chức để dân làng nhớ công lao của 3 anh em nhà họ Đào, những người có công rất lớn trong cuộc kháng chiến chống lại quân Tống xâm lược trên sông Bạch Đằng do Lê Hoàn lãnh đạo năm 981. Ngày 12 tháng Giêng là ngày mà các vị anh hùng chiến thắng trở về quê hương, khao thưởng dân làng.

Lễ hội đền Trinh Hưởng ở Hải Phòng diễn ra trong ba ngày và ngày chính của lễ hội là ngày 12 tháng Giêng. Vào sáng 11 tháng 1 âm lịch, các giáp trong làng sẽ rước kiệu thánh từ các đền ra đình.

Những người khiêng kiệu là những thanh niên trai tráng khỏe mạnh trong làng, đã ăn chay một ngày trước khi rước kiệu. Họ sẽ mặc áo the, quần trắng và trong gia đình phải không có tang sự.

Vào ngày 12 tháng 1 âm lịch lễ hội đền Trinh Hưởng ở Hải Phòng sẽ diễn ra các nghi thức chính, các nghi lễ truyền thống. Trình tự đám rước của hội đền Trinh Hưởng thường là cờ quạt đi đầu tiên, rồi đến những người mang chấp kích, bát biểu và tiếp theo là kiệu. Sau kiệu là các quan viên, dân trong các giáp ngoài làng. Người điều khiển đám rước là ông Đám do các vị bô lão trong làng đề cử.

Vì đoàn rước kiệu đi ba nơi trước khi về đình nên kiệu giáp Cả bao giờ cũng về đình trước rồi tiếp đến giáp Bắc cuối cùng là giáp Đoài. Đám rước đi tới đâu đều thu hút và kéo theo dân làng cũng như các du khách xem hội đến đó làm cho đám rước mỗi lúc một đông vui.

Vì ngày 12 tháng 1 là ngày hội chính nên buổi sáng thường dành cho khách thập phương tới lễ, còn các giáp sẽ rước cỗ tế lễ vào buổi chiều. Mâm lễ cũng thật đơn giản và có ý nghĩa như một mâm bánh chưng, một mâm bánh dày và một mâm hoa quả. Lễ cúng được tiến hành ba tuần: tuần đầu dâng hương hoa; tuần hai dâng nến, toà bát tiên; tuần ba dâng oản quả.

Trong tế lễ, ông Đám sẽ đọc văn tế công đức của các vị anh hùng có công với đất nước được dân làng tôn thờ. Ngoài nghi lễ, trong ngày hội làng còn tổ chức các trò chơi, nhiều người đi xem hội đồng thời cũng là người tham gia vào các chơi của lễ hội.

Người ta tổ chức các trò chơi như đấu vật để đọ sức, đánh cờ người để đấu trí, hát chèo, hát ca trù và hò đối đáp của thanh niên nam nữ. Vào khoảng 5 giờ chiều ngày 13 tháng 1 âm lịch, dân làng các giáp tới đình rước kiệu các vị được thờ về đền của giáp mình.

Đám rước được tản về các ngả của thôn xóm trong tiếng trống rước và tiếng bát âm rộn ràng như báo hiệu ngày hội làng sắp kết thúc. Đám rước tiếp tục đi trong ánh đuốc bập bùng trong đêm tối.

Đền Trinh Hưởng nổi tiếng đã được Bộ Văn hóa thông tin xếp hạng là một di tích lịch sử văn hóa, cho đến ngày nay người dân làng Trinh Hưởng vẫn duy trì lễ hội truyền thống tốt đẹp của mình với tình cảm uống nước nhớ nguồn trong dịp đầu xuân. Du khách đi du lịch Hải Phòng tham quan những thắng cảnh nổi tiếng Hải Phòng, có thể dừng chân ghé thăm ngôi đền Trinh Hưởng để cùng tham gia lễ hội lớn vô cùng đặc sắc nổi tiếng này.

Nguồn:  Vista